رئیس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در نشست خبری به مناسب چهلمین سالگرد تأسیس این بنیاد و در جمع خبرنگاران و اصحاب رسانه، به بیان فعالیت‌ها، دستاوردها و سیاست‌های آینده این مجموعه پرداخت.
به گزارش خبرنگار روزنامه قدس، دکتر احد فرامرز قراملکی در این نشست که روز گذشته و در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، با بیان سابقه تأسیس و فعالیت این بنیاد گفت: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به عنوان یکی از نخستین مجموعه‌های پژوهشی با سابقه کشور در آبان ماه سال۱۳۶۳و با رهنمودها و درایت مرحوم آیت ا... واعظ طبسی (ره) تولیت فقید این آستان مبارک به صورت یک شرکت و مؤسسه غیرتجاری ثبت شده تأسیس و با داشتن هیئت مدیره و مدیرعامل شروع به فعالیت کرد.
پایان انتشار «المعجم» در سال۱۴۰۵شمسی
وی ادامه داد: «انجام پژوهش‌های بنیادین» یعنی پژوهش‌هایی که در آن دوران چهل سال قبل، انجام آن‌ها در توان و بضاعت مجموعه‌هایی مانند حوزه‌ها و دانشگاه‌های مختلف در سطح کشور نبود، مانند: تألیف دانش نامه‌ها و دائره المعارف‌ها از قبیل دانش نامه «المعجم» و «فرهنگ نامه قرآنی» و... از مهمترین اقدامات این مجموعه پژوهشی با سابقه در کشور به شمار می‌رود.
قراملکی با اشاره دانش نامه «المعجم فی فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته» اظهار داشت: تألیف این اثر گرانب‌ها و پر ارزش به همت مرحوم آیت ا... واعظ‌زاده خراسانی(ره) و با حمایت‌های تولیت فقید آستان قدس رضوی در آن دوران آغاز شد و بدون مبالغه باید گفت که بزرگترین دائره المعارف واژگانی قرآن در تاریخ تمدن اسلامی به شمار می‌رود و هم اکنون تا به امروز۵۲ جلد از آن چاپ شده و پیش‌بینی می‌کنیم با ورود به مدخل‌ها و مباحث واژگانی جدید، انتشار این اثر گرانسنگ به ۸۰ جلد برسد.
این مقام مسئول بیان داشت: در سه سال اخیر با بررسی‌های انجام شده وارائه طرح‌های تحولی و تشکیل شورای علمی تألیف این دانش نامه و با کمک و یاری دانشمندان تراز اول لغت‌شناس قرآنی از داخل مجموعه این بنیاد و سایر مراکز علمی و... همچنین با به کارگیری گروه‌های موازی در اجرای این پروژه و افزایش سرعت کار به میزان دو تا سه برابرو جلوگیری از افزایش حجم جلدها و حذف مباحث تکراری و... تلاش می‌کنیم تا در سال۱۴۰۵ انتشار کامل این دانشنامه به پایان رسد.
وی همچنین به دائره المعارف آستان قدس رضوی اشاره و اظهار کرد: دایرة‌المعارف آستان قدس رضوی تنها مرجع علمی است که مجموعۀ آستان قدس را به طور دقیق و با آخرین شیوه‌های پژوهشی روز، بر اساس منابع و اسناد و پژوهش‌های تازه معرفی می‌کند و حاصل سال‌ها کار جمعی بیش از ده‌ها پژوهشگر و نویسندۀ صاحب نظر است و در تدوین آن شورایی تشکیل شده و هم اکنون در دو جلد و با بیش از ۸۰۰ مدخل و مقاله در حال تدوین بوده و پیش‌بینی می‌کنیم با بروزرسانی مطالب منتشره دراین دائره المعارف در سال۱۴۰۴ شمسی، این اثر به سه جلد نیز برسد و به دنبال انتشار آن به زبان‌های عربی و انگلیسی نیز هستیم.
انتشار کتاب «الذریعه» از مرحوم آقا بزرگ تهرانی در زمینه معرفی آثارعلمای شیعه در موضوع‌های گوناگون و با طرحی نو و جدید و با عنوان «مؤلفین شیعه» که تاکنون ۵ جلد آن منتشر شده است نیز از دیگر مواردی بود که رئیس این بنیاد در سخنان خود به ان اشاره کرد.
تصحیح میراث مکتوب
قراملکی به تصحیح میراث مکتوب نیز اشاره کرد و افزود: میراث مکتوب و نسخ خطی از جمله سرمایه‌های فرهنگی با ارزش در هر کشوری هستند و در ایران عزیز ما نیز حفظ و تصحیح بسیاری از این آثار ارزشمند در ادوار گذشته و حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و با همت و تلاش افراد فرهنگ دوست و ادیب و کتاب‌شناس از جمله مرحوم دکتر رجائی بخارائی، در مجموعه آستان قدس انجام شده است و حاصل تلاش این دانشمند ادیب در این نهاد مقدس در زمینه ترجمه آثار و میراث مکتوب به زبان فارسی، راهنمایی برای فعالیت لغت‌شناسان و مترجمان و مؤلفان فرهنگ‌های قرآنی در سال‌های بعد شد.
وی دراین زمینه اشاره کرد: تصحیح میراث مکتوب همچنان جزء فعالیت‌های این بنیاد بوده به گونه‌ای که تصحیح برخی از اثار از جمله آثار مرحوم سید مرتضی(ره) توسط این بنیاد وبا مشارکت مجموعه دارالحدیث در ۷۰ جلد منتشر شد، همچنین تصحیح آثار مرحوم علامه شوشتری(ره) نیز در حال انجام بوده و پروژه تصحیح نسخه‌های تازه کشف شده کتاب «عبقات الانوار» مرحوم میرحامدحسین هندی که در ۴۶ جلد منتشر شده بود نیز در دستورکار این بنیاد قرار دارد و تاکنون سه جلد از این تصحیح چاپ و سه جلد هم زیرچاپ بوده وپیش‌بینی می‌شود تا تابستان سال۱۴۰۴ شمسی نیز این کار به پایان رسد.
برگزاری کنگره‌ها و همایش‌های ملی و جهانی و شرکت در اینگونه همایش‌ها در سطح کشور و دنیا در مدت چهل سال فعالیت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، از دیگر مواردی بود که رئیس این بنیاد در سخنان خود به آن اشاره کرد و اظهار داشت: برگزاری کنگره جهانی امام رضا(ع)، کنگره گفتگوی ادیان و امام رضا(ع)، همایش جهانی اللهیأت زیارت، همایش اللهیأت کاربردی و... و. از جمله همایش‌های برگزار شده توسط این بنیاد در سال‌های اخیر بوده است.
سیاست‌ها، رویکردها و ساختار سازمانی جدید این بنیاد
قراملکی در بخش دیگری از سخنان خود به ساختار و سیاست‌های این بنیاد هم اشاره و خاطرنشان کرد: از تیرماه سال۱۴۰۰ و در راستای تغییر ساختار و تدوین سیاست‌های جدید و فعالیت‌های این بنیاد اقدامات اسای انجام شد به گونه‌ای که در نخستین گام، ساختار این بنیاد از شکل یک مؤسسه و شرکت غیر تجاری به صورت یک پژوهشگاه درآمد.
وی توضیح داد: یکی از مهمترین دستاوردهای بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی طی سال ۱۴۰۱ ارتقای جایگاه علمی و تبدیل آن به پژوهشگاه و تحول ساختاری در راستای پاسخگویی به نیازهای پژوهشی آستان قدس رضوی، استان خراسان رضوی و سطح ملی است. اساسناممه این بنیاد با حفظ نام آن به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و در تاریخ۲۱ آبان ماه سال۱۴۰۱ و توسط رئیس جمهور شهید مرحوم آیت ا... رئیسی برای اجرا ابلاغ شد. مطابق این اساسنامه، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به جایگاه پژوهشگاه ارتقا یافت و هم اکنون دارای سه پژوهشگاه با نام‌های پژوهشکده امام رضا(ع)، پژوهشکده زیارت، پژوهشکده معارف اسلامی معاصر، همچنین دارای یک‌اندیشکده و یک مرکز ترجمان معارف اسلامی است.
قراملکی به اقدامات تحولی بعدی در دوره مدیرت جدید این بنیاد در سه سال گذشته اشاره و یادآورشد: «عمومی‌سازی دانش» از مهمترین اقدامات دوره مدیرت جدید است به گونه‌ای که با حفظ تلاش‌های علمی و فقهی و بنیادین انجام شده در زمین‌های گوناگون تفسیر، قرآن پژوهی، مدیرت پژوهی، کلام اسلامی و... و با حفظ مبانی علمی، به سراغ مباحث روز مورد نیاز عموم افراد جامعه و خانواده‌ها و گروه‌های مختلف رفتیم.
این مقام مسئول تصریح کرد: عمومی‌سازی دانش که خود یک شاخه از علم و دانش است یعنی یک علم و دانشی با حفظ چارچوب و شئون یک نظریه علمی، تبدیل به ادبیات مورد استفاده در بین عموم مردم شود. به عنوان مثال در حرم مطهر حضرت امام رضا(ع) و در بین مخاطبان آستان قدس رضوی از همه اقوام و نژادها، اقشار، مذاهب، ادیان و ملل، فرهنگ‌ها و عقاید گوناگون (به صورت کم و زیاد) و از نقاط مختلف ایران و جهان و از طبقات گوناگون جامعه، نخبگان و متخصصان، دانشگاهیان، دانشجویان، دانش‌آموزان، خانواده‌ها، مردان و زنان، هنرمندان، ورزشکاران، جوانان و نوجوانان و... حضور دارند. در همین راستا و در زمینه علوم مختلف مانند معارف رضوی، معارف اسلامی، مطالعات اجتماعی، کلام، فلسفه، فقه و سایر دانش‌هایی که در حوزه مأموریت این بنیاد است، در حال عمومی‌سازی هستیم و کتاب‌هایی در این حوزه در حال تولید است که مخاطبان عمومی دارد. در صورتی که پیشتر، این کار در سیاست‌های بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس وجود نداشت و بیشتر به تولید کتاب‌ها و آثار اختصاصی و تخصصی برای مخاطبان خاص پرداخته می‌شد.
وی در این زمینه اشاره کرد: تهیه درس نامه «زندگی و بالندگی» با همکاری این بنیاد، معاونت بانوان و خانواده نهاد ریاست جمهوری و وزارت آموزش و پرورش از جمله طرح‌های مربوط به عمومی‌سازی دانش به شمار می‌رود به گونه‌ای که در این زمینه و دراین طرح ۲۹ درس نامه تهیه و با استفاده از ابزارهای چند رسانه‌ای و در سکوها و پلتفرم ملی برای خانواده‌های ایرانی در سطح کشور منتشر و ارائه شد. همچنین تولید اثر مکتوب از این طرح به چاپ سوم رسید و مبلغ هزینه کرد اولیه آن از یک میلیارد تومان نیز به هزینه کرد حدود هفت میلیارد توان در سطح کشور به دلیل استقبال عمومی از این طرح پژوهشی رسید.
اجرای طرح‌ها و انتشار آثاری همچون کتاب‌های زبان‌های همزمان، پند بیهوده و... از دیگر مواردی بود قراملکی در زمینه رویکرد بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در جهت عمومی‌سازی دانش در دوره جدید فعالیت این بنیاد به آن اشاره کرد.
این مقام مسئول به رویکرد این بنیاد در زمینه رفتن به سراغ انجام طرح‌ها و پروژه‌های پژوهشی مجموعه‌های داخل آستان قدس رضوی و خارج از آستان قدس نیز اشاره کرد و یادآور شد: در این زمینه به سراغ مجموعه‌هایی مانند معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه و... رفته‌ایم و طرح‌های خوبی هم انجام و یا در دست اقدام است مثلاً با همکاری مجلس شورای اسلامی طرح‌هایی در زمینه اخلاق نمایندگی، اخلاق کارگزاری، اخلاق قانون‌گذاری، اخلاق انتخاباتی و... را پیشنهاد و در دست مطالعه و انجام داریم.
قراملکی به برخی دیگر از طرح‌ها و پروژه‌های این بنیاد اشاره و بیان داشت: تهیه دانشنامه واقفان آستان قدس رضوی در زمینه معرفی مشخصات واقفان بارگاه مطهر رضوی و موقوفه آنان، طرح جمعیت‌شناسی زائران (در موج سوم آن) و توجه به انگاره سنجی و برداشتهای زائران از مفهوم حرم مطهررضوی، زیارت، آستان قدس، توجه به مفاهیم مرتبط با حرم و زائر و... و. ، همچنین طرح تدوین اخلاق سازمانی آستان قدس رضوی که مورد حمایت و تأکید تولیت معزز این نهاد مقدس جهت اجراء در همه مجموعه‌های آستان قدس رضوی قرار گرفت و مرحله نخست آن به پایان رسیده و در حال توسعه مطالعات برای تهیه مرحله دوم آن است و... از دیگر طرح‌ها و رویکردهای این بنیاد در دوره جدید فعالیت است.
قراملکی تصریح کرد: طرح‌هایی مانند «آرام بخشی در حرم مطهر رضوی»، «فلسفه زمانه‌اندیش» و... از جمله مهمترین طرح‌هایی است که با همکاری اساتید علم روانشناسی، فلاسفه و دانشمندان علم فلسفه، دانشگاهیان و... و با همکاری دانشگاه‌های معتبر کشور در حال انجام بوده و این گونه طرح‌ها دارای محاسن و آثار درخشانی برای مجموعه آستان قدس رضوی در سطح مجامع علمی بین‌المللی و همچنین تقویت جایگاه مرجعیت علمی این نهاد مقدس در داخل و خارج از کشور خواهد داشت.
بدون اعتبار دولتی، اما آماده همکاری با دولت هستیم
وی در بخش دیگری از سخنانش به تفاوت آستان قدس رضوی با دیگر اعتاب مقدسه جهان اسلام اشاره و خاطر نشان کرد: بسیاری از اعتاب و اماکن مقدسه و مذهبی در دنیای اسلام از بودجه‌ها و اعتبارات دولتی برخوردارند، اما نهد آستان قدس رضوی بدون استفاده و برهورداری از هیچگونه اعتبار دولتی، تنها متکی به موقوفات و نذورات اهدایی محبان و ارادتمندان ساحت مقدس حضرت امام رضا(ع) و خاندان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بوده اما در ادوار مختلف و درانجام بسیاری از طر ح‌ها و پروژه‌های مختلف این نهاد مقدس با مجموعه‌های دولتی و حکومتبی همکاری داشته است.
قراملکی گفت: در همین طرح زندگی و بالندگی و با همکاری این بنیاد و وزارت آموزش و پرورش و معاونت بانوان و خانواده ریاست جمهوری، حدود۹۰۰ نفر از افراد داری مدرک کارشناسی ارشد و دکتری در مجموعه آموزش و پرورش مورد آموزش قرار گرفتند و در مجموع در سطح کشور وبا استفاده از فن‌آوری‌های رسانه‌ای، رایانه‌ای و ارتباطی و... حدود۴۰ هزار نفر از آموزش‌ها و پژوهش‌های انجام شده دراین طرح استفاده کرده‌اند.
از روایت‌گری تا هوش مصنوعی و فن‌آوری‌ها و قابلیت‌های چند رسانه‌ای
وی همچنین به رویکردهای جدید برای ارائه و انتشار آثار و فعالیت‌های این بنیاد اشاره و تصریح کرد: در دوره جدید تلاش کرده‌ایم علاوه بر تولید آثار مکتوب، از ظرفیت‌های صوتی و تصویری، فضای مجازی، شبکه‌ها و کانال‌های اجتماعی، سکوها و پلتفرم‌های فضای مجازی و... نیز در انتشار و ارائه آثار و طرح‌ها و پروژه‌های انجام شده تا حد امکان استفاده کرده و بهره ببیریم.
قراملکی درباره موضوع روایت‌گری آثار منتشر شده نیز گفت: تلاش کرده‌ایم علاوه بر انتشار آثار به صورت علمی و فقهی و... به انتشار به صورت روایت‌گری هم روی اوریم که در این زمینه با همکاری متخصصان و راویان آگاه دراین زمینه و با رعایت ظرائف و نکات قابل توجه در بحث روایت‌گری، انتشار صوتی و تصویری کتاب‌ها و... و. سایر موارد مؤثر در بحث روایت‌گری، اثرات ثمربخشی در نزد مخاطبان داشته است.
این مقام مسئول به بحث استفاده از هوش مصنوعی در فعالیت‌های و رویکردهای این بنیاد نیز اشاره کرد و بیان داشت: با توجه به مواردی همچون کیفیت، شفافیت و سرعت عمل در مباحث مربوط به کاربرد هوش مصنوعی و هوشمندسازی فعالیت‌ها، در این زمینه یک برنامه سه ساله داشته‌ایم به این صورت که در سال۱۴۰۱ به تدوین برنامه هاو فرآیندها پرداختیم. در سال۱۴۰۲ و بخشی از سال۱۴۰۳ به استقرار فرآیندها همت گماشتیم، به صورتیکه در این زمینه ۴۵ فرآیند تدوین و نهایی‌سازی شدند حدود۶۰ درصد از روند استقرار فرآیندها دراین زمینه انجام شده و در نیمه دوم سال۱۴۰۳ و سال۱۴۰۴ نیز به دنبال هوشمندسازی فرآینده هستیم و در زمینه کاربرد هوش مصنوعی آنچه برای ما مهم بوده بحث ایمنی کار و جلوگیری از آسیب‌ها و تهدیدات مربوط است و با توافقی که با دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع) داشته‌ایم قرار است استقرار و هوشمندسازی این فرآینده در سال۱۴۰۴ در این بنیاد به انجام رسد.
قراملکی به بحث درآمدزائی و تجاری‌سازی علم در فعالیت‌های این بنیاد نیز اشاره کرد و یادآور شد: به بحث درآمدزائی اختصاصی و تجاری‌سازی علم در فعالیت‌های این بنیاد هم توجه کرده‌ایم و با رعایت انصاف و حفظ جایگاه و انتساب این مجموعه به تشکیلات آستان قدس رضوی، ما توانسته‌ایم که با رویکردها و سیاست‌های جدید، میزان درآمد اختصاصی این بنیاد نسبت به میزان بودجه کل سالانه آن را از ۹ درصد به ۲۹ درصد در سال‌های اخیر افزایش دهیم وامیدواریم این رقم در سال۱۴۰۵ به ۷۰ درصد افزایش یابد.
نظر شما